Gen. Filipkowski

„Pamięć historii żyje w nas”

Naród, który nie kultywuje pamięci przodków skazany jest na zagładę.

Uczniowskiej społeczności Szkoły Podstawowej nr 1 w Pieńsku nie zagraża takie niebezpieczeństwo. Nie zapomina się tutaj o Tych, którzy poświęcali swoje życie, broniąc niepodległości, a później rzetelną i ofiarną pracą wpisali się w księgę historii naszego miasta. Osobą taką był generał Władysław Jakub Filipkowski, którego życiorys jest tak bogaty i ciekawy, że mógłby być krwawą powieścią historyczną. Podczas I wojny światowej służył w Legionach i był więziony przez Niemców m.in. w Rastatt i Werl. W latach II wojny światowej brał udział w Kampanii Wrześniowej, działał w konspiracji i był żołnierzem AK. Aresztowany w 1944 roku przez wojska sowieckie, był więziony w Kijowie, następnie trafił do obozu w Charkowie, Griazowcu i Brześciu. Wolność odzyskał dopiero po wojnie w roku 1947. Wtedy też podjął pracę jako dyrektor administracyjny w Hucie Szkła w Pieńsku. Zmarł w 1950 roku i został pochowany na Cmentarzu Powiązkowskim w Warszawie. Zapraszamy do zapoznania się z dokumentami obrazującymi służbę generała Filipkowskiego w okresie walk o niepodległość w latach 20-tych ubiegłego wieku, przekazywanych na prośbę pani Dyrektor Agaty Słapczyńskiej do Szkolnej Izby Pamięci Narodowej przez Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie. Losy generała Filipkowskiego w niewoli sowieckiej dokumentują materiały (kserokopie) przekazane naszej szkole przez Fundację Ośrodka KARTA. Oryginały tych dokumentów znajdują się w Rosyjskim Państwowym Archiwum Wojskowym w Moskwie.

Zapraszamy do zapoznania się ze wspaniałym życiorysem i dokumentami związanymi z życiem

generała Władysława Filipkowskiego.

Filipkowski Władysław Jakub (1892-1950)

Oficer służy stałej artylerii WP: mjr (1 V 1919), ppłk (15 VIII 1924), płk (1 I 1931), pośmiertnie gen. bryg. (28 IX 1994), PS. „Cis”, „Janka”, „Orkan”, „Stach”.

Ur. 1 maja 1892 w Filipowie, pow. Suwałki, syn Dominika i Anny z d. Łopieńskiej, z rodzin ziemiańskich. Ukończył w 1909 gimnazjum handlowe w Suwałkach uzyskując maturę, a w 1909-1914 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, uzyskując absolutorium oraz przez 6 semestrów na Wydziale Maszyn Szkoły Politechnicznej we Lwowie. Był w tym czasie członkiem Związku Strzeleckiego. Od 1 VIII 1914 służył w Legionach (I bateria kadrowa, potem 1 pułk artylerii) kolejno jako dowódca działa, plutonu, oficer wywiadowczy i adiutant dyonu haubic, będąc mianowanym na stopnie chorążego (14 III 1915) i ppor. (1 V 1916). Walczył w Karpatach, na Bukowinie i na Wołyniu. Po kryzysie przysięgowym od 22 VII 1917 do 1 XI 1918 więziony przez Niemców, m.in. internowany był w Szczypiornie, a potem w Rastatt i Werl. Od 5 XI 1918 w WP, najpierw jako był referentem w Inspektoracie Artylerii w Warszawie, a od 29 XI 1918 adiutantem w Adiutanturze Generalnej Naczelnego Wodza. Od 11 II 1919 dowodził baterią w 2 pop, następnie od 1 XI 1919 do 15 VII 1921 kierował Wydziałem II Sztabu (kontrwywiadu) Domen. Lwów, na tym stanowisku „okazał się doskonałym kierownikiem” i utworzył „doskonały aparat informacyjny i defensywny na tym trudnym terenie”. Od 16 VII 1921 był w 1 pal kolejno dowódcą dyonu, zastępca dowódcy pułku od 11 II 1922, a od 21 I 1927 do 15 XII 1935 dowódca 1 pal. W czasie przewrotu majowego zastępował nieobecnego dowódcę pułku i zdecydował o wsparciu przewrotu, wysyłając pomoc Piłsudskiemu. W końcu 1935 objął stanowisko dowódcy I Grupy Artylerii w Warszawie (artylerii i DOK), a 30 III 1936 zastępcy II wiceministra spraw wojskowych – Szefa Administracji Armii, i z tego tytułu zajmował od 1 IV 1936 do 15 V 1937 stanowisko prezesa Rady Administracyjnej Państwowych Zakładów Inżynierii w Warszawie. Był też członkiem Komendy Naczelnej Związku Legionistów Polskich od 24 V 1936, powołany w jej skład na XIII Zjeździe Związku przez jego Komendanta Naczelnego, płk. Adama Koca. W czerwcu 1938 został dowódcą piechoty dywizyjnej 16 DP, a w lipcu 1939 przeszedł na takie samo stanowisko w 1 DPLeg.

Pełniąc tę funkcję wziął udział w kampanii wrześniowej, w której 1 DPLeg. walczyła w ramach armii „Modlin”. Następnie w końcu września 1939 dowodził samodzielną grupą (tzw. grupą F-ego). W jej skład weszły siły z dotychczasowej załogi Brześcia i szeregu pomniejszych oddziałów, a 27 IX nad nią i paroma innymi grupami – dowództwo objął płk. dyp. Tadeusz Zieleniewski. Walczyła ona na Lubelszczyźnie do kapitulacji 2 X. Dostał się do niewoli sowieckiej i został przewieziony do Lwowa, ale udało mu się tam zbiec z niewoli i przedostać się do Otwocka, a potem do Warszawy. Podobno następnie przewidywany był na stanowisko komendanta Okręgu SZP-ZWZ Kraków. W 1941 działał w konspiracyjnej „grupie dyskusyjnej”, powołanej do życia przez działacza Stronnictwa Narodowego (SN), Tadeusza Kobylańskiego, a złożonej z przedstawicieli SN, PPS i sanacji. Od 1940 do końca lipca 1943 był inspektorem KG AK na obszar Lwów. Następnie dowodził tym stanowisku od 1 VIII 1943 do 31 VII 1944. Kierował siłami Obszaru w trakcie „burzy”, od 30 VI 1944 przygotowując się do przeorganizowania Komendy Obszaru w dowództwo Okręgu Korpusu nr. VI. W kontaktach z dowództwem sowieckim na zgodą KG AK używał tytułu generała, na czele delegacji Komendy Obszaru udał się 31 VII na rozmowy z gen. M. Żymierskim do Żytomierza, po czym po ich odbyciu został wraz z towarzyszącymi oficerami aresztowany w nocy 2/3 VIII 1944. Następnie przetrzymywany był w centralnym więzieniu w Kijowie, a potem przewieziony do dyspozycji kontrwywiadu I Frontu Ukraińskiego do Lwowa, Rawy Ruskiej i Trzebuski 22 km na północ od Rzeszowa. 5-6 IX 1944 przewieziony go samolotem do obozu w Charkowie, potem więziono go w Riazaniu-Diagilewie od 5 I 1946, w Griazowcu od około 15 VII 1947 i w Brześciu od 18 X 1947. W listopadzie przewieziono go do Polski i zwolniono w Białej Podlaskiej. Następnie pracował w Hucie Szkła w Pieńsku koło Zgorzelca jako dyrektor administracyjny zespołu hut. Zmarł w Pieńsku 17 kwietnia 1950 i został pochowany w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Odznaczony był m.in. Virtuti Militari 5 kl. (1922), 2-krotnie Krzyżem Walecznych (1922), Złotym Krzyżem Zasługi (1928), Krzyżem Niepodległości (1931), Orderem Odrodzenia Polski 4 kl. (1936), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu „Korony Rumunii” (1939), Krzyżem Komandorskim Orderu „Gwiazdy Rumunii” (1937) i medalami.

Żonaty z Janiną Obiedzińską, która w czasie okupacji była żołnierzem AK na północnym Mazowszu, PS. „Grabina”. Miał synów Jana (ur. 1922), studenta Politechniki Warszawskiej i żołnierza pułku „Baszta”, który poległ w ostatnich dniach Powstania Warszawskiego oraz Andrzeja (ur. 1925), żołnierza AK na północnym Mazowszu, pS. „Bohdan”, uczestnika walk partyzanckich od 1943, więźnia politycznego 1948-1956.

Spis dokumentów:

1. Karta ewidencyjna

2. Ostatnia koncentracja

3. Roczna lista kwalifikacyjna za rok 1935

4. Roczne uzupełnienie listy kwalifikacyjnej

5. Uwięzieni w Ostaszkowie i Riazaniu

6. Virtuti Militari

7. Order Odrodzenia Polski

8. Krzyż Niepodległości

9. Krzyż Zasługi

10. Pozyskiwanie dokumentów przez szkołę

KARTA EWIDENCYJNA