"Pamięć o przeszłości jest miarą kultury szpołeczeństwa".
Chrońmy od zapomnienia historię, ponieważ bez niej bylibyśmy ubodzy. Niestety ludzie, którzy ją tworzą, odchodzą. Obowiązkiem nas wszystkich jest przekazywać klejnoty zapisane w historii, by nasze dzieci znały historię swoich rodziców, dziadków, pradziadków, by znały historię środowiska, w którym żyją.

"Polscy Żołnierze Września 1939r." patronem naszej szkoły
Wśród wspomnień z okazji Jubileuszu 60-lecia szkoły nie może zabraknąć bardzo ważnego wydarzenia, jakim było nadanie imienia szkole i wręczenie sztandaru. 16 kwietnia 1987 roku opiekunka Izby Pamięci Narodowej pani Michalina Doszko - nauczycielka historii oraz dyrektor szkoły pan Józef Żółtański spotkali się w Kowarach z panem Adolfem Niemirowskim, który zaproponował, by szkole nadać imię Polskich Żołnierzy Września 1939r. Oferował także pomoc finansową na sztandar szkoły. Dnia 9 września 1989 roku w szkole odbyła się uroczystość nadania szkole imienia i wręczenie sztandaru. Wśród zaproszonych gości byli kombatanci, którzy w czasie wojny przebywali w jenieckim szpitalu, mieszczącym się na terenie szkoły. Akt nadania imienia odczytywał Kurator Oświaty i Wychowania. Sztandar przekazali pracownicy Pieńskich Hut Szkła. Następnie odbyło się ślubowanie uczniów na sztandar. Dokonano uroczystego aktu odsłonięcia tablicy pamiątkowej. Zmarłym żołnierzom-jeńcom przyznano pośmiertne odznaczenia. Te wspaniałe, niezapomniane, pełne wrażeń uroczystości były żywą lekcją historii i wychowania patriotycznego. Na pamiątkę tych wydarzeń nasza szkoła co roku, we wrześniu obchodzi Dzień Patrona. Odbywa się wtedy uroczysty, patriotyczny apel. Uczniowie składają kwiaty i zapalają znicze pod pomnikiem jeńców wojennych. Tradycją szkoły stał się również Festiwal Piosenki Żołnierskiej, przygotowywany przez uczniów i nauczycieli.

"Pamięć historii żyje w nas"
Otwarcie pierwszej Izby Pamięci Narodowej
18 marca 1980 roku po długich staraniach opiekunki gabinetu historycznego, pani Michaliny Doszko, została otwarta Izba Pamięci Narodowej. Dyrektorem szkoły była wówczas pani Maria Partyka. Mistrzem ceremonii była pani Barbara Marendziak. W uroczystości udział wzięli liczni kombatanci, byli jeńcy wojenni: Pan Adolf Niemirowski i pan Jan Borowic oraz wdowa po byłym jeńcu por. Tomaszu Chryzowskim, pani Zofia Sroczyńska. Otwarcia izby dokonali przedstawiciele wojska, przedstawiciel Kuratorium Oświaty i pan Adolf Niemirowski. W Izbie Pamięci znajdowały się eksponaty i pamiątki związane z II wojną światową. Szczególnie związali się ze szkołą pani Maria Sroczyńska, mieszkająca w Warszawie oraz pan Adolf Niemirowski. 11 kwietnia 1985r. Szkoła otrzymała srebrny medal Opiekuna Pamięci Narodowej. Niestety Izba Pamięci Narodowej została zniszczona podczas pożaru.
Pożar szkoły w sierpniu 1999 roku spowodował ogromne straty. Spłonął dach, zniszczeniu uległo wiele cennych pamiątek z Izby Pamięci. W ratowaniu szkoły uczestniczyło wielu nauczycieli zwykłych przechodniów. Dzięki ofiarności wielu ludzi, a przede wszystkim strażaków, szkołę uratowano i we wrześniu mogliśmy jak co roku rozpocząć naukę. Władze samorządowe zadbały o to, by w szkole było ładniej. Wyremontowano dach i pomieszczenia na drugim piętrze. Z części strychu wygospodarowano pomieszczenie na piękny pokój nauczycielski. Podjęto decyzję o odtworzeniu Izby Pamięci Narodowej.

Otwarcie drugiej Izby Pamięci Narodowej
15 maja 2002 roku w naszej szkole odbyła się niecodzienna uroczystość otwarcia Izby Pamięci Narodowej, drugiego w historii szkoły. Inicjatorem pomysłu i opiekunem Izby była pani Krystyna Wągrowska. Przy tworzeniu tak ważnego miejsca dla szkoły i naszej społeczności pomagało wielu pedagogów przy wsparciu ówczesnego dyrektora pani Barbary Kowalczyk. Uroczystość miała bardzo doniosły charakter. Swoją obecnością zaszczyciło nas wielu znakomitych gości. Wśród nich byli: kombatanci, wierni przyjaciele naszej szkoły, a w szczególności płk Edward Jakubowski, wicewojewoda dolnośląski - pan Wacław Dziendziel, burmistrz MiG Pieńsk - pan Jerzy Strojny oraz radni Rady MiG Pieńsk, przedstawiciele Zgorzeleckiego Starostwa, Rady Powiatu, goście z KOSG oraz 23 Śląskiej Brygady Artylerii z Bolesławca, Przedstawiciel Dolnośląskiego Kuratorium Oświaty - wizytator pani Beata Sawicka, dyrektorzy zaprzyjaźnionych szkół i zakładów pracy, emerytowani nauczyciele oraz rodzice naszych uczniów, sponsorzy, przyjaciele szkoły. Udało się zgromadzić wiele cennych eksponatów, wyposażyć Izbę dzięki ofiarności i dobrej woli wielu życzliwych ludzi, którzy chętnie przekazywali cenne pamiątki. W Izbie Pamięci znajdują się eksponaty i pamiątki związane z II wojną światową, przypominające nam ludzi i wydarzenia, które złożyły się na historię szkoły. Dziś Szkolna Izba Pamięci Narodowej jest wizytówką szkoły, chętnie odwiedzaną przez uczniów i gości. Obecnym opiekunem Izby jest pani Małgorzata Borodzicz, która wraz z dziećmi z koła historycznego troszczy się o Izbę i stale wzbogaca ją o nowe eksponaty.

Obchody XV rocznicy nadania imienia szkole
„Był taki wrzesień, jest taki wrzesień” to słowa wypisane ogromnymi literami na budynku szkoły, oplecione powiewającą na wietrze biało-czerwoną flagą, wzbudzały zadumę. Plac apelowy przykryto dywanem wrzosów, wokół ogniska zasiadały dzieci i nauczyciele w harcerskich i wojskowych mundurach. W strugach jesiennego deszczu rozpoczęły się uroczyste obchody XV rocznicy nadania naszej szkole imienia Polskich Żołnierzy Września 1939r. Był to 23 września 2004r. Dyrektor pani Barbara Kowalczyk zaprosiła wielu znakomitych gości, którzy wiele lat temu poczynili starania, aby szkoła otrzymała tak zaszczytne imię. O tamtych dniach opowiedziała pani wicedyrektor Agata Słapczyńska. Wiele ciepłych słów pod adresem szkoły i jej nauczycieli popłynęło z ust ówczesnego burmistrza Miasta i Gminy Pieńsk pana Jerzego Strojnego. Głos zabrała również pani Anna Baśkiewicz oraz dyrektor Biura Poselskiego posła na Sejm RP pana Michała Turkiewicza - pan Edward Witecki. Wyjątkowo doniosłym punktem programu było przemówienie prezesa Zarządu Okręgowego ZKRPiBWP w Jeleniej Górze płk. Edwarda Jakubowskiego, który w czasie swojego wystąpienia wręczył odznaki „Za zasłudi dla ZKRPiBWP”. Otrzymali je: pani Maria Partyka i pan Józef Żółtański - byli dyrektorzy szkół, pani Michalina Doszko i pani Krystyna Wągrowska - nauczyciele historii, założycielki Izb Pamięci oraz obecna dyrektor szkoły - pani Agata Słapczyńska. Ponadto swoją obecnością zaszczycili uroczystość nauczyciele Tajnego Nauczania - pani Jadwiga Kuźmicz i o. Maksymilian Januszkiewicz. Pan Józef Żółtański, który był dyrektorem i organizatorem nadania szkole imienia, przypomniał wszystkim zgromadzonym o dziejach z czasów II wojny światowej, kiedy to gmach szkoły służył jako szpital wojskowy. Opowiadał o przebywających tu rannych żołnierzach i o tych, którzy po wojnie przez wiele lat współpracowali z naszą szkołą. Przypomniał też o pierwszej Izbie Pamięci Narodowej założonej przez panią Michalinę Doszko. Prezes Zarządu Okręgowego ZKRPiBWP pan Edward Jakubowski powiedział:
”My, kombatanci, uczestnicy II wojny światowej, w tym żołnierze wojny obronnej 1939r. Jesteśmy dumni, że tu, na zachodniej rubieży Polski, w Pieńsku nad Nysą Łużycką jest szkoła, która nosi imię tych, którzy pierwsi stanęli w obronie Ojczyzny. Pamiętam podniosłą patriotyczną uroczystość w tutejszej szkole w dniu 15 maja 2002 roku podczas otwarcia Szkolnej Izby Pamięci Narodowej (poprzednia Izba została zniszczona w czasie pożaru w 1999 roku). Dokumenty i eksponaty w niej zgromadzone dotyczą zarówno żołnierzy Września, I i II Armii WP, Polskich Sił Zbrojnych, ruchu oporu, nauczycieli tajnego nauczania, jak i mieszkańców Pieńska i Ziemi Dolnośląskiej.” Po przemówieniach nadszedł czas na pieśni. Nauczyciele i uczniowie w pięknej polowej scenerii zaśpiewali o Szarych Szeregach, strachu, bólu, płonących miastach. Minutą ciszy i salwą honorową kompanii reprezentacyjnej Łużyckiego Oddziału Straży Granicznej uczciliśmy pamięć poległych. Na zakończenie uroczystości polowych w rytmie marsza w wykonaniu Orkiestry Filharmonii Jeleniogórskiej dzieci w ludowych strojach wręczyły wszystkim obecnym kombatantom kwiaty, mówiąc te słowa:
”Tamte dni poznawajmy i przeżywajmy tylko na lekcjach historii, na uroczystościach rocznicowych i na spotkaniach ze świadkami tamtych wydarzeń. Niech uczą nas żyć niepokornie i dumnie. Niech uczą nas żyć z szacunkiem, radością i zgodą na drugiego człowieka. Niech uczą nas miłości niewzajemnej za nic. Drodzy kombatanci, jesteście naszą pamięcią, naszą lekcją historii i naszą nadzieją na świat bez nienawiści. Bo przecież trzeba świat odmienić, bo przecież trzeba świat pokochać. I ziemię w morza szum przemienić. Z wiarą, co śmiercią przeorana. Niech te kwiaty będą wyrazem naszej pamięci i szacunku.” To jeszcze nie koniec uroczystości. Wszyscy goście udali się do sali gimnastycznej na wieczorek wspomnień, którym towarzyszył występ zespołów uczniów ze Szkoły Podstawowej w Dłużynie, z Gimnazjum w Pieńsku oraz z naszej szkoły śpiewających żołnierskie pieśni. Tym muzycznym akcentem uroczystość się zakończyła, lecz pozostanie na zawsze w naszej pamięci.